Təxminən 242 milyon il əvvəl dayaz sularda, Yer kürəsində indiyə qədər heç bir başqa heyvandan fərqli olaraq yaradılan qəribə dəniz sürünən, ovunu pusquya salmaq üçün hədsiz dərəcədə uzanmış boyundan istifadə edərək balıq və kalamar ovlayırdı. Qəflətən və şiddətlə onun həyatı sona çatdı - güclü bir yırtıcı tərəfindən başı kəsildi.

"DogruXeber.az" bildirir ki, bu barədə araşdırma yazı Routers informasiya agentliyində yayımlanıb

Elm adamları iki əsrdir ki, çox uzun boyunları olan Tanystropheus adlı bu kimi tarixdən əvvəlki dəniz sürünənlərinin bu cür hücumlara qarşı çox həssas olduğundan şübhələnirlər. Onilliklər əvvəl İsveçrədə Monte San Giorgio adlı bir dağda tapılan Tanystropheus fosillərinin yeni tədqiqi bunu nümayiş etdirən ilk birmənalı sübutları təqdim etdi.

Tədqiqatçılar iki növ Tanystropheusun boyun və baş qalıqlarını tədqiq edərək dişləmə izlərini və başın kəsilməsini göstərən digər travma əlamətlərini aşkar ediblər. Balıq və kalamar yeyən daha böyük növlər 6 metr uzunluğa çatdı, baxmayaraq ki, bu fərd təxminən 4 metr idi. Kiçik növlər təxminən 1,5 metr uzunluğunda idi, dişləri krevet kimi yumşaq qabıqlı onurğasızların pəhrizini göstərirdi.

Tanystropheusun boynu gövdəsindən üç dəfə uzun idi. Ovçuluqda faydalı olan həddindən artıq boyun uzanması dinozavrlar dövründə təxminən 175 milyon ili əhatə edən dəniz sürünənləri arasında yayılmışdır. Ancaq, bunun bir qiyməti oldu -yırtıcılar üçün açıq bir zəif yer.

Hər iki növün fosillərində yırtıcılığa dair dəlillər var idi. Birində iki diş formalı ponksiyon və diş cızığı var. Digərində dişin sümüyə dəyməsi nəticəsində yaranan çuxur var. Hər ikisinin boynu kəsildiyi yerdə sümük zədələri var.

Almaniyanın Ştutqart Dövlət Təbiət Tarixi Muzeyinin paleontoloqu Stefan Spikman və tədqiqatın aparıcı müəllifi, keçən ay Current Biology jurnalında dərc edilən araşdırmada yazır ki, “Yırtıcı və yırtıcı qarşılıqlı əlaqənin bu çox dramatik nümunələri fosillərdə olduqca nadirdir və onlar bizə bu heyvanların necə birlikdə yaşadıqları barədə fikir verir. Bu, bizə xatırladır ki, bu canlılar bu gün təbiətdə gördüklərimizə bənzər dramatik hadisələrdən keçiblər".

Tədqiqatçıların fikrincə, daha böyük Tanystropheus növünün hücumçusu böyük bir dəniz sürünən idi: Cymbospondylus, 10 metr uzunluğunda; Notosaurus, uzunluğu 7 metr; və ya Helveticosaurus, uzunluğu 3,5 metr.

Onların dediyinə görə, müxtəlif dəniz sürünənləri və ya yırtıcı balıqlar daha kiçik növlərin başını kəsə bilərdi.

Trias dövründə Yer kürəsinin ən pis kütləvi məhvindən sonra təkamül yenilikləri zamanı meydana çıxan Tanystropheus, 10 milyon il ərzində şimal yarımkürəsində inkişaf etdi. O, ilk dəfə təxminən 230 milyon il əvvəl ortaya çıxan dinozavrların uzaq qohumu idi.

"Biz hesab edirik ki, Tanystropheus vaxtının çox hissəsini suda keçirdi, dayaz yerlərdə qaldı, kiçik başı və uzun boynu ilə dəniz dibindən ovunu pusquya saldı" - deyə Spiekman bildirib.

Onun boynu demək olar ki, silindrik və içi boş olan 13 uzunsov vertebradan ibarət idi. Dənizdə mövcud olmasına baxmayaraq, Tanystropheus müəyyən üzgüçülük uyğunlaşmalarından məhrum idi, ayaqları üzgəclərə deyil, kərtənkələlərə və ya timsahlara bənzəyirdi və heç bir quyruğu yox idi. Onun geniş kəllə sümüyünün müasir timsahlar kimi yuxarıya baxan burun dəlikləri var idi.

“Tanistrofey çox maraqlıdır, çünki onun bədən planı bütün həyat tarixində tamamilə unikaldır. Əlbəttə, çox uzun boyunlu başqa heyvanlar da var, lakin boyun bu qədər uzun, bu qədər sərt və bu qədər yüngül, çox uzun, ip kimi boyun qabırğaları ilə deyil. Və sonra qəribəliyi və sirri artıran odur ki, heyvanın qalan hissəsi də çaşqınlıq yaradır”, - deyə Spiekman bildirib.

Bu, təkamülün necə bir mübadilə oyunu ola biləcəyini göstərir.

“Uzunboyunlu sürünən hücuma məruz qaldığını dərhal başa düşməyə bilər, xüsusən də yırtıcı kürəyindən gəlirsə və beləliklə də kiçik başı çox uzaqdadırsa. Ümumiyyətlə, uzun boyunlu dəniz sürünənləri bu zəif nöqtəni dəf edə bilərdilər. Çox güman ki, uzun boynun daha çox üstünlükləri var idi”- deyə Ştutqart Dövlət Təbiət Tarixi Muzeyi paleontoloqu və tədqiqatın həmmüəllifi Eudald Mujala bildirib.

DogruXber.az
Fatimə Kamalqızı