"DogruXeber.az"ın Tasnim-ə istinadən əldə etdiyi peyk görüntüləri Xəzər dənizinin suyunun səviyyəsinin durmadan aşağı düşdüyünü və son 30 ilin ən aşağı səviyyəsinə çatdığını göstərir.

Tasnim-ə təqdim edilən peyk görüntüləri Xəzər dənizinin şimal hissələrində suyun səviyyəsinin illərdir azaldığını göstərir.

Hesablamalar göstərir ki, Xəzər dənizində suyun səviyyəsi 9 metr aşağı düşüb və nəticədə dənizin sahəsi 24% azalıb.

2000-ci ildən 2023-cü ilin iyuluna qədər çəkilmiş peyk şəkilləri gölün şimal yarısında suyun səviyyəsinin daha dərin olan cənub hissəsindən daha ciddi şəkildə aşağı düşdüyünü göstərir.

“Xəzər dənizinin ekoloji səviyyəsində dənizin mövcud olduğu müddətdə təbii olaraq sinusoidal salınımlar olub. Bir neçə ildir ki, Xəzərin suyunun səviyyəsi durmadan artıb və daha bir neçə il azalıb. Lakin son iki onillikdə Xəzərin suyunun səviyyəsinin azalması prosesi daha uzun sürmüş və suyun səviyyəsinin aşağı düşmə intensivliyi, xüsusən də son illərdə elə sürətlənmişdir ki, 1401-ci ildə suyun səviyyəsi 26 santimetr aşağı düşmüşdür. (2022-ci ilin martı – 2023-cü ilin martı) təkbaşına”, – deyə İranın Ətraf Mühit Departamentinin rəis müavini Moctaba Zolcudi Tasnim-ə bildirib.

Səth sahəsi ilə ölçülən Xəzər dənizi təxminən 371.000 kvadrat kilometr ərazini əhatə edən Yerin ən böyük daxili su hövzəsidir.

Xəzər dənizi kommersiya baxımından əhəmiyyətli balıqçılığı dəstəkləyir, kənd təsərrüfatını su ilə təmin edir və yaxınlıqda yaşayan insanların istirahəti və işləməsi üçün şərait yaradır. Onun suları həmçinin nəsli kəsilməkdə olan bir neçə növə, o cümlədən planetdə qalan nərə balığının təxminən 90 faizinə ev sahibliyi edir.

Xəzərin şimalında dayaz sular mollyuskalar, xərçəngkimilər, balıqlar və quşlarla doludur. suitilər balalarını adətən gölün bu hissəsində əmələ gələn qış buzunun üzərində böyüdürlər. Və hamısı mövcudluğu üçün sağlam su səviyyəsinə güvənir. Lakin, Xəzər dənizi sürətlə kiçilir.

Çoxsaylı peyklər tərəfindən toplanmış və NASA-nın Qlobal Su Monitoru tərəfindən tərtib edilmiş radar hündürlüyü məlumatları göstərir ki, Xəzərdə suyun səviyyəsi 1990-cı illərin ortalarından etibarən aşağı düşür. Digər tədqiqatlar göstərir ki, iqlim dəyişikliyi daha isti hava temperaturu və artan buxarlanma gətirdiyi üçün azalma davam edə bilər.

Bir araşdırmada elm adamları iqlim dəyişikliyi səbəbindən gələcək su itkilərini qiymətləndirmək üçün bir neçə model işlətdi. Onlar proqnozlaşdırıblar ki, 2100-cü ilə qədər Xəzər dənizində suyun səviyyəsi daha 8-30 metr azala bilər. Suyun insan fəaliyyəti üçün istifadəsi və ya yönləndirilməsi də Xəzərdə su itkisinin mühüm amilidir. NASA-nın məlumatına görə, bu amilin hesablanması daha 7 metr itkiyə səbəb olur.

DogruXeber.az
Rəna Gözəlova