Dənizin zərif nəhəngləri olan mavi balina və digər balina balinaları ağızlarında bir filtr qidalandırma sistemindən istifadə edərək okean suyundan çoxlu miqdarda kiçik yırtıcıları süzürlər. Lakin, onlar belə qidalanan ilk dəniz canlıları deyillər.

"DogruXeber.az"ın voanews.com-a istinadən məlumatına görə, Çinin Hubey əyalətində tapılan fosillər göstərir ki, 248 milyon il əvvəl Trias dövründə yaşamış Hupehsuchus nanchangensis adlı maraqlı dəniz sürünən, Yer kürəsinin ən böyük kütləvi yoxa çıxmasından sonra böyük təkamül yenilikləri dövründə oxşar sistemdən istifadə edib.

Günümüzün ən böyük heyvanı olan mavi balinadan fərqli olaraq, Hupehsuchus təqribən bir metr uzunluğunda idi. Onun uzun və ensiz burnu, dişsiz ağzı, sükanı idarə etmək üçün avar rolunu oynaya bilən ön və arxa ətrafları və irəli sürmək üçün yan-yana fırlanan geniş quyruğu var idi.

Uzun və boş sümüklər onun burnunu təşkil edirdi, dar alt çənəsi isə kəllənin qalan hissəsi ilə yalnız sərbəst birləşirdi ki, zooplankton adlı kiçik yırtıcı olan böyük miqdarda suyu qəbul etmək üçün ağzını geniş şəkildə açsın.

Mavi balina və onun qohumlarının dəniz suyundan karidesə bənzər krill kimi qidaları süzmək üçün ağızlarında keratindən - dırnaqlarımızı təşkil edən maddədən ibarət balen lövhələri var.

Baleen fosilləşməyə yaxşı uyğun gəlmir və Hupehsuchus fosillərində heç biri tapılmadı. Lakin tədqiqatçılar onun çənələrinin kənarları boyunca yivlər və çentiklər müəyyən etdilər ki, bu da balen kimi xidmət edə biləcək yumşaq toxumaların varlığını göstərir.

"Ümumilikdə, bu, müasir balina balinalarında olduğu kimi ağız və boğaz ətrafında dəridən hazırlanmış yumşaq kisəyə və balina kimi çənələrdən asılmış bir növ filtrə cihaza işarə edir - lakin "balen" və dəri qorunmur." - deyə "BMC Ecology and Evolution" jurnalında avqustun 7-də dərc edilən araşdırmanın həmmüəllifi, İngiltərənin Bristol Universitetinin paleontoloqu Mayk Benton bildirib.

- “Hupehsuchus nanchangensis, səthdə və ya dayaz suda sıx plankton yamaqlarından yavaş üzmə sürətində davamlı olaraq süzülürdü".

Çin Geoloji Tədqiqat Mərkəzinin Wuhan Mərkəzinin paleontoloqu Long Cheng, tədqiqatın aparıcı müəllifi, bildirir ki, - "o, suyu və ovunu birlikdə ağzına alır, balen kimi bir ələkdən istifadə edərək suyu süzürdü və sonra yeməyi udurdu.

Bu qidalanma tərzi, kiçik ovlarını dəniz suyundan süzmək üçün okean səthinə yaxın ağızlarını açıq üzən müasir baş və sağ balinaların istifadə etdiyi qidalanma tərzinə uyğun gəlir.

Onun qidalanma anatomiyası konvergent təkamül adlanan fenomenin nümunəsidir ki, burada fərqli orqanizmlər oxşar mühitlərə uyğunlaşmaq üçün quşların, yarasaların və nəsli kəsilmiş uçan sürünənlərin qanadları kimi müstəqil şəkildə təkamül edir.

"İki heyvan arasındakı əlaqə nə qədər çox olsa, bu fenomen bir o qədər valehedici olur. Balen balinaları məməlilər, Hupehsuchuslar isə sürünənlərdir. Onların yaxınlığı çox uzaqdır. Və onlar bir-birindən 200 milyon ildən çox məsafədə peyda olublar”, - dyeə Cheng bildirib.

Sibirdə fəlakətli vulkanizmin səbəb olduğu qaçaq qlobal istiləşmə Perm dövrünün sonunda Yer kürəsinin növlərinin bəlkə də 90%-ni məhv edərək, rekord həddə çatan kütləvi məhvə səbəb oldu. Həyat tez bir zamanda geri qayıtdı, nəsli kəsilmiş növlərin boşaldığı ekoloji boşluqları qabaqcıl canlılar doldurdu. Dəniz sürünənləri özlərini təsdiq etdilər.

Hupehsuchus fosilləri ilk dəfə 1970-ci illərdə təsvir edilmişdir, lakin yaxşı kəllə qalıqları yox idi. Yeni araşdırma, yaxşı qorunmuş kəllə sümükləri ilə öyünən iki yeni fosili əhatə edir.

Müxtəlif dəniz onurğalıları filtrlə qidalanmanın bir formasını mənimsəmişlər.

Bu günün ən böyük balığı olan balina köpəkbalığı, sudan qida saxlamaq üçün qəlpələrindən istifadə edir.

Digər iki qədim dəniz sürünənləri - təxminən 230 milyon il əvvəl yaşamış Paludidraco və təxminən 70 milyon il əvvəl yaşamış Morturneria - bir növ süzgəcdən qidalanmadan istifadə etmişlər. Bəlkə də ən qədim tanınmış onurğalı süzgəc qidalandırıcısı Hupehsuchusdan 100 milyon ildən çox əvvəl yaşamış böyük zirehli balıq Titanichthysdir.

- "Hupehsuchus bəlkə də ən kiçik tanınmış onurğalı filtr qidalandırıcı ola bilər" - deyə Cheng qeyd edib.

DogruXeber.az
Fatimə Kamalqızı