Avropa ölkələrində məktəblərdə təhsil prosesi şagirdin maraqlarına və rifahına əsaslanır. Orada dərslər təkcə informasiya ötürmək üçün deyil, eyni zamanda tənqidi düşüncə, yaradıcılıq və komanda işi bacarıqlarını formalaşdırmaq məqsədi daşıyır. Finlandiya, Estoniya, Almaniya, Hollandiya kimi ölkələrdə bu yanaşma artıq on illərlə uğurla tətbiq edilir və beynəlxalq reytinqlərdə öz təsdiqini tapıb.

"DogruXeber.az"ın araşdırmasına görə, bu ölkələrdə dərslər interaktiv keçirilir, şagird müəllimin passiv dinləyicisi deyil, fəal iştirakçısıdır. Məsələn, Finlandiyada dərslər arasında hər 45 dəqiqədən bir fasilə verilir, bu isə şagirdin zehni yorğunluğunu azaldır. Estoniyada şagirdlər artıq ibtidai sinifdən proqramlaşdırma, praktiki həyat bacarıqları və rəqəmsal texnologiyalarla işləməyi öyrənirlər. Almaniyada isə məktəb proqramına sosial fəaliyyətlər, təcrübə dərsləri və açıq müzakirələr daxil edilir.

Bu ölkələrdə müəllimlər yalnız dərs deyən şəxs deyil, həm də pedaqoji lider və motivasiya qaynağı kimi tanınır. Onların əməkhaqqı yüksək, ictimai nüfuzu isə sabitdir. Müəllim hazırlığına ciddi seçimlər və uzunmüddətli təlim prosesi daxildir.

Azərbaycanda isə təhsil hələ də əsasən əzbərləməyə və test nəticələrinə yönəlib. Kurikulum islahatlarına baxmayaraq, real dərs prosesində interaktivlik, praktik yönümlülük və şagirdin özünü ifadə imkanları məhduddur. Məktəblərdə dərslər daha çox proqram “çatdırmaq” xəttində aparılır. Şagird çox vaxt sual verməyə, fikir bildirməyə deyil, sadəcə cavabı əzbərləməyə öyrədilir.

"DogruXeber.az"a danışan təhsil eksperti Rövşən Qarayev bildirir ki, problem təkcə dərsliyin və ya müəllimin peşəkarlığında deyil, bütövlükdə yanaşma və sistemin strukturu ilə bağlıdır:

“Avropada müəllim müstəqil qərar verə bilir. Bizdə isə müəllim daha çox inzibati nəzarət altında, təşəbbüssüz fəaliyyət göstərir. Uşağın dərsdə danışması, səhv etməsi təbii prosesdir, bizdə isə bu, cəzaya səbəb ola bilər.”

Valideynlərin və müəllimlərin fikrincə, uşaqların məktəbə həvəssiz getməsi, dərslərə marağın azalması da məhz bu sistemin nəticəsidir. Uşaq özünü dinlənilən, iştirakçı bir mühitdə yox, qaydaları əvvəlcədən yazılmış bir oyunun passiv oyunçusu kimi hiss edir.

Bu fərqlərin aradan qaldırılması üçün təkcə dərslik dəyişmək kifayət deyil. İstər müəllim hazırlığı, istər məktəbin psixoloji mühiti, istərsə də təhsil idarəçiliyi sahəsində ciddi dönüş lazımdır. Ən əsası, təhsilin mərkəzinə şagirdin özü qoyulmalıdır – onun maraqları, sualları və yaradıcılığı.